Choć nie bez powodu akcentuje się autobiograficzny wymiar tej produkcji – szczególnie wieloletnią przyjaźń Wilczyńskiego z Tadeuszem Nalepą – historii jest tu kilka: ośmioletni chłopiec wyjeżdża z ojcem nad morze, a matka, pracownica kostnicy, a może szpitala, przygotowuje do pochówku ciało zmarłej staruszki, matki reżysera. Gdzieś po drodze pojawiają się duch, śpiewająca ekspedientka, para emerytów i Czesław Niemen. Wątki autobiograficzne i autotematyczne są tu ważne i stale obecne, ale nie dominują tej opowieści. Bohaterowie mylą tropy, zamieniają się rolami, czas nie płynie linearnie, a postrzeganie miejsc, ciągów przyczynowo-skutkowych, relacji przestrzennych zmienia się zależnie od tego, czyimi oczami akurat patrzymy. Możemy jednak mieć pewność, że każdy z bohaterów będzie tu mieć do odegrania swoją rolę, a marginalne nawet sceny powrócą po kilkakroć, opowiedziane za każdym razem inaczej i zmieniające wydźwięk tego, co dotąd zdążyliśmy sobie o filmie pomyśleć.

Przygnębiające scenki rodzajowe, jakich w kinie i literaturze pod dostatkiem (poranne pertraktacje ze zblazowaną sklepikarką, przemocowa matka w autobusie, samotność starszej pani o krok od śmierci) zmieniają się zatem niepostrzeżenie w makabreski zabarwione czarnym humorem lub tylko goryczą, a okręt, którym dopiero co płynęła zapatrzona w bezkresną dal bohaterka, okazuje się dziecięcą zabawką wodowaną w wannie. Klasycznej fabuły tu nie ma – odbiorca musi ją sobie skonstruować, a efekt całkiem sporo powie pewnie o nim samym. Możliwości widz ma w każdym razie wiele, a niektóre z nich na różne sposoby podpowiada mu reżyser. Dodatkowymi tropami są liczne nawiązania filmowe i literackie, niektóre bezpośrednie, inne dobrze zakamuflowane, a jeszcze inne – dla mnie – zapewne nie do odkrycia.

Wreszcie sprawa nie do pominięcia: sam obraz, który można by właściwie traktować osobno, a który równocześnie sprawia, że film staje się całością. Postaci są naszkicowane dość schematycznie, ale wyraziście, stałe motywy (widok miasta z lotu ptaka, rozświetlony autobus, kiosk podczas burzy) nadają opowieści pewien rytm również na poziomie wizualnym, Umiejętne operowanie kadrami i perspektywą wywołuje efekt zaskoczenia, tak ważny w tej produkcji (wyobraźmy to sobie: oto skały, między którymi płynie statek, okazują się kolanami bohatera. A to tylko jedna tego typu sytuacja!). Całości zaś dopełnia kolorystyka – wszystkie odcienie szarości potęgują wrażenie przytłoczenia i monotonii. Tym większe wrażenie robią wszelkie odstępstwa od tej gamy: oślepiająco białe światło po przekręceniu włącznika, rozjarzone lampki choinkowe i neon na dachu, i wreszcie czerwień – krwi, ust, świateł w kawiarni – zawsze zwiastująca coś tyleż ważnego, co niepokojącego.

Ten film jest tak realistyczny, jak tylko potrafią być sny w momencie śnienia. I równie trudny do opowiedzenia jak te same sny po przebudzeniu. Niepokoi, porusza, czasem męczy, jak to sen. Nie pozostawia widza obojętnym. A pomijając wszystko inne, współtworzą go muzyka Tadeusza Nalepy i role dubbingowe wybitnych polskich aktorów, a zwłaszcza aktorek – Krystyny Jandy, Anny Dymnej czy Magdaleny Cieleckiej. Już z tego powodu warto się na niego wybrać.

tytuł: Zabij to i wyjedź z tego miasta
reżyseria: Mariusz Wilczyński
scenariusz: Mariusz Wilczyński
obsada: Andrzej Wajda (głos), Daniel Olbrychski (głos), Małgorzata Kożuchowska (głos), Krystyna Janda (głos), Anna Dymna (głos), Andrzej Chyra (głos), Magdalena Cielecka (głos)
czas trwania: 88 min
data polskiej premiery: 19 marca 2021
gatunek: animacja
dystrybutor: Gutek Film

Obserwujemy jednak to, co dzieje się wokół nas, i czerpiemy stąd różne inspiracje. Artyści puszczają wodze fantazji i co jakiś czas w kinach pojawia się produkcja postapokaliptyczna. Gatunek ma się całkiem nieźle, a my sami dostarczamy coraz to nowych pomysłów na to, jak bardzo można wszystko zepsuć. Przygotowałam dla Was krótkie zestawienie filmów postapo – gdy będziecie już siedzieć pod milutkim kocykiem i oglądać któryś z nich, zadajcie sobie pytanie: „Dlaczego na to pozwalamy?”.

1. 12 małp, reż. Terry Gilliam, dramat / science fiction, USA 1995. Występują: Bruce Willis, Brad Pitt, Christopher Plummer, Madeleine Stowe i in.

Tajemnicza pandemia dziesiątkuje ludzkość. Co prawda to nie COVID-19, ale także z jej powodu umiera mnóstwo osób, a ci, którym udało się przetrwać, schodzą do podziemia. Świat nie jest już dobrym miejscem. Więzień James Cole (Willis) zostaje wysłany w przeszłość, aby zebrać informacje o chorobie, które pozwoliłyby powstrzymać jej rozwój. Bohater ma także przeniknąć do grupy, którą podejrzewa się o uwolnienie wirusa. Niestety, szwankująca aparatura wysyła go do roku 1990, a nie 1996, kiedy prawdopodobnie rozpowszechniono chorobę. A to dopiero początek jego podróży w czasie i problemów. Złamanie zasad czasoprzestrzennych negatywnie odbija się na zdrowiu Cole’a, który popada w paranoję, granice rzeczywistości zaczynają się zacierać, a fakty mieszają się ze snami i urojeniami.

Można by się spodziewać, że Cole, jako więzień i mieszkaniec zrujnowanego świata, będzie twardym graczem. Rozczulające jest jednak jego zachowanie, gdy trafia do czasów, w których wszystko jeszcze było możliwe: muzyka, kultura, przyroda, ludzie… Dzięki tej mieszance wrażliwego człowieka z prawdziwym twardzielem mamy do czynienia z realną postacią. Świetnie wypada też Brad Pitt, grający osobę chorą psychicznie – jego kreacja nie jest przejaskrawiona, a co ważniejsze, nie przyćmiewa roli Willisa.

12 małp to skomplikowana opowieść o świecie i nas samych. Pokazuje, że zbyt duży nacisk kładziemy na życie „tu i teraz”, a nie myślimy o tym, co stanie się za kilka lat. Szczególnie uderzające są kadry z Cole’em, który zachwyca się wszystkim, co go otacza, jakby po raz ostatni. Ludzie, z którymi się styka, nie są jeszcze świadomi zbliżającej się katastrofy. Trochę jak my – korzystamy ze świata, ale nie bierzemy pod uwagę, że możemy to utracić.

2. 28 dni później, reż. Danny Boyle, horror, Wielka Brytania 2002. Występują: Cillian Murphy, Naomie Harris, Christopher Eccleston i in.

Zombiaki w postapo są zawsze w cenie. Grupa ekologów uwalnia z laboratorium małpy, nie wiedząc, że są zarażone tajemniczym wirusem. Niestety, zwierzęta bardzo szybko przekazują chorobę ludziom, którzy w ciągu niespełna minuty zmieniają się w oszalałe bestie zabijające każdego na swojej drodze. Przez 28 dni Anglia niemalże się wyludnia. W tym czasie ze śpiączki budzi się Jim (Murphy) i ze zdziwieniem odkrywa, że ulice Londynu są puste. Udaje mu się dołączyć do grupy ocalałych, ale z czasem przekonuje się, że skrajne warunki wyzwalają w ludziach równie skrajne reakcje.

W gruncie rzeczy to kolejny film, który w pewnych aspektach jest nam całkiem bliski. Kolejny reżyser porusza ważny temat – traktowanie zwierząt – ale jednocześnie pokazuje, że nie wszystko jest czarno-białe. Ekolodzy, dbający o dobro małp, nie mogli przewidzieć, że prostym aktem współczucia i pomocy przyczynią się do katastrofy. A ten obraz znowu wskazuje, jak bardzo skrajnie zachowują się ludzie w trudnych warunkach. Wybrzmiewa też tutaj odwieczny morał: przemoc rodzi przemoc.

Trudno powiedzieć o nim coś więcej, by nie zdradzić fabuły. 28 dni później mimo szczątkowego rozlewu krwi do samego końca trzyma w napięciu.

3. Niepamięć, reż. Joseph Kosinski, akcja / science fiction, USA 2013. Występują: Tom Cruise, Morgan Freeman, Olga Kurylenko, Andrea Riseborough i in.

Generalnie nie lubię Toma Cruise’a. Zapamiętajcie to.

Ale oglądam każdy film z nim. Wszyscy mamy jakieś słabości… Niepamięć może nie jest najlepszą produkcją, ale zwykle wyznaję zasadę, że nie oglądam tylko skrajnie złych filmów, komedii i musicali. Choć pewnie dla Cruise’a zrobiłabym teraz wyjątek.

To kolejny tytuł, przy którym łatwo powiedzieć za dużo, więc ograniczę się do podstaw: mamy 2077 rok, który – jak łatwo się domyślić – nie jest wyśnionym rajem. Obcy zaatakowali Ziemię i Księżyc, praktycznie doszczętnie je zniszczyli, a ocaleńcy znaleźli schronienie na Tytanie. Nieliczne jednostki, które poddały się zabiegowi usunięcia pamięci, zostały na Ziemi. Do tej grupy należą Jack Harper (Cruise) i jego partnerka Victoria. On zajmuje się naprawą dronów, a ona jest jednoosobowym centrum dowodzenia – kontroluje jego wyprawy, kontaktuje się z bazą w kosmosie i dogląda wszelkiego porządku. Harper, mimo że na Ziemi czyhają na niego niezliczone zagrożenia, od czasu do czasu lubi zapuszczać się w różne rejony. Jedna z takich wypraw doprowadzi do odkrycia, które zmieni jego dotychczasowe życie, a rzeczywistość stanie się śmiertelnie niebezpieczna.

Z jednej strony Niepamięć jest trochę zlepkiem znanych nam już motywów, z drugiej – w połączeniu z całkiem niezłą muzyką, scenografią, wartką akcją i udanym aktorstwem staje się przyjemnym seansem, na którym niezauważenie spędzamy dwie godziny życia. Najlepiej z ekipy wypada zdecydowanie Riseborough, która gra Victorię. Bezgranicznie lojalna i oddana misji, nie kwestionuje żadnych wyborów przełożonej Sally, mimo że nie skończy się to dobrze. Tom Cruise jest po prostu sobą – trochę ponurym twardzielem, którego serduszko można jednak zmiękczyć, a przy okazji nadal potrafi akrobatyczne to i owo. Słabo wypada niestety Freeman – jako wioskowy mędrzec i opiekun ocalałych w ogóle się nie sprawdza.

Reasumując, może mało tutaj przepowiedni na obecne czasy, bo w końcu z obcymi nigdy nic nie wiadomo, ale jedno pozostaje niezmienne: umiejętność myślenia i podawania w wątpliwość zawsze się przydaje.

4. Droga, reż. John Hillcoat, thriller / science fiction, USA 2009. Występują: Viggo Mortensen, Kodi Smit-McPhee, Robert Duvall, Charlize Theron i in.

Nie każdy musi być wojownikiem. A przynajmniej nie w typowym znaczeniu tego słowa. Tu Ojciec jest wojownikiem dla Syna, ale nie chce walczyć o lepszy świat, nie chce być bohaterem. Zajmuje się tylko swoim dzieckiem i to jest dla niego najważniejsze. Kiedyś miał też piękną Żonę, ale zmęczona światem po apokalipsie pewnego dnia się poddała i odeszła. Świat nie jest już taki sam: nie ma słońca, skrytego za wieczną warstwą chmur, nie ma też roślinności ani zwierząt. To pustkowie, po którym poruszają się wyłącznie ostatnie niedobitki. Niektórzy ludzie to kanibale.

Droga jest przerażająca. To, jak wygląda zniszczona Ameryka, poraża. Spójrzcie za okno i wyobraźcie sobie, że nie ma tam drzew, ptaków, nie widać słońca ani gwiazd. To nietypowe kino postapokaliptyczne, ponieważ o katastrofie właściwie się nie wspomina i nie wiadomo, co do niej doprowadziło. Nie widać też ruin zniszczonych miast. Bohaterów otacza pustka, wszystko pozbawione jest kolorów.

Reżyser kładzie nacisk na siłę miłości rodzicielskiej, nadziei i poświęcenia. Stawia jedno z najważniejszych pytań: jak pozostać człowiekiem? Okazuje się, że zachowanie człowieczeństwa jest trudniejsze, niż mogłoby się wydawać. Ojciec już wie, że jego dni są policzone, ale poświęca wszystko dla Syna, który jest dla niego jasnością w mroku. Dla niego musi przetrwać każdy kolejny dzień.

Droga to nie film dla fanów superprodukcji i efektów specjalnych. To kameralny i klimatyczny obraz, który ogląda się jak najlepszy thriller, ale jednocześnie jest przesiąknięty smutkiem. Oby nam się to nigdy nie spełniło.

5. Snowpiercer. Arka przyszłości, reż. Joon-ho Bong, thriller / akcja / science fiction, Czechy / Francja / USA / Korea Południowa 2013. Występują: Chris Evans, Kang-ho Song, Ed Harris, Tilda Swinton i in.

Porzućmy wirusy i złych obcych.

Snowpiercer to nazwa pociągu przemierzającego Ziemię w epoce lodowcowej, która uniemożliwia jakiekolwiek życie na zewnątrz. Jego mieszkańcami są niedobitki ludzkości, którym udało się uniknąć katastrofy. Nie jest to niestety wygodny pociąg – ani nawet PKP Intercity – a niekończąca się podróż nie należy do przyjemnych: pasażerowie są brudni, okutani w łachmany i bardziej przypominają oszalałych więźniów z kolonii karnych niż ostatnich ludzi. Akcja nabiera rozpędu, gdy odrzuceni postanawiają walczyć o swoje prawa i ruszają na przód maszyny, tam, gdzie skryli się lepiej sytuowani.

Pociąg przypomina trochę nasz świat – ma swoje granice i różnych rządzących. Każdy wagon stanowi odrębny mikroświat i jednocześnie arenę walki, ma swojego przywódcę, który okazuje się albo sprzymierzeńcem, albo wrogiem, a najlepiej skutkuje argument pięści.

Na uwagę zasługuje przede wszystkim świetna ekipa aktorska: zarówno karykaturalna Tilda Swinton, narkoman i geniusz technologiczny Kang-ho Song, jak i zajmująca się najmłodszymi nauczycielka Alison Pill. Dzięki nim dostajemy niezłą dawkę groteskowego humoru, ale też reżyserowi udało się uwiarygodnić Snowpiercera jako „nową” Ziemię – podziały międzyludzkie mają się znakomicie bez względu na okoliczności. Najważniejsze to przetrwać.

Trudno było dokonać wyboru. Nie jest to też spis moich ulubionych ani najlepszych filmów – zwykle wybieram różne produkcje i tym razem też tak było. Nie chciałam się ograniczać do jednego motywu, ale sięgnąć po różne tytuły. Poza tym mamy przecież też Jestem legendą, World War Z, Interstellar, Wodny świat, Niebo o północy…

Filmów jest mnóstwo, więc można by wymieniać jeszcze trochę. Ważniejsze jest jednak coś innego: czy zdążymy się ocalić?

Za kinem tęskniłam najbardziej ze wszystkich rzeczy, które utraciliśmy z powodu Koronawirusa – odcięcie od nowości kinematograficznych spowodowało pewnie także, że nazwę tego paskudztwa zaczęłam pisać z wielkiej litery – nie z szacunku, a ze świadomości znaczenia i wpływu jaki ma na nasze życie.

Dość jednak o tym świństwie, bo nie o tym miał być artykuł, tylko o powrocie do starego porządku, przynajmniej na tyle, na ile to możliwe i na tak długo, jak się da. Właśnie dlatego w ciągu ostatniego tygodnia widziałam aż pięć filmów i, o dziwo, w każdym znalazłam coś dla siebie. Zaskakujące, prawda? Artykuł Piziorskiej, w którym nie będzie wielkiego narzekania? Musicie mi to wybaczyć.

Przede wszystkim jednak to, co pewnie interesuje Was najbardziej – czyli bezpieczeństwo. Pozwólcie, że sparafrazuję pewne sławne pytanie: „Jak nie teraz, to kiedy, jak nie wy, to kto?”. Obecnie w kinie jest bezpieczniej, niż będzie po wakacjach – ludzi w salach bardzo niewielu. Każdy z filmów oglądałam w towarzystwie od jednej do pięciu osób. Nie wiem, czy to kwestia okresu wakacyjnego, strachu przed Koronawirusem, czy czegoś jeszcze, tak czy siak wszystko na bieżąco jest dezynfekowane, obsługa chodzi w maskach, a w środku nie ma tłumów, więc chyba nie jest źle, prawda? ?

Do sedna! Pięć filmów, pięć bardzo od siebie różnych obrazów, przesłań, treści i typów poczucia humoru… Zaczynamy!

Sala samobójców. Hejter

Owszem, zaczynamy z grubej rury. Ale bez obaw. Nie zwariowałam jeszcze całkiem, chociaż muszę przyznać, że pierwszą część, a raczej pierwszy film, dzielący tytuł z tym obecnie przywróconym do kin, całkiem lubię. Może przemówił do mnie dlatego, że sama należę do pokolenia cyfrowego, które w pewnym momencie wolało zamknąć się w pokojach, zasłonić okna i wtopić się w wirtualny świat? A może dlatego, że nastoletnia depresja, myśli samobójcze oraz uleganie wpływom było częścią codzienności mojej i moich znajomych, kiedy chodziliśmy do gimnazjum? Pewnie oba aspekty miały na tę sprawę spory wpływ. Kiedy jednak szłam na Hejtera, zastanawiałam się, czym twórcy mnie zaskoczą, chociaż nie spodziewałam się niczego wybitnie nowego, mimo doskonałej obsady i całkiem dobrego reżysera.

Uwielbiam tego typu zaskoczenia! Hejter jest produkcją moim zdaniem rewelacyjną. Przede wszystkim niewiele ma wspólnego z pierwszą Salą samobójców. Nawiązanie w tytule to typowy zabieg marketingowy – dodam, że całkiem niepotrzebny, bo film spokojnie obroniłby się sam. Dostajemy świetną mieszankę amoralności gnębiącej internet i świat polityki, hejt w czystej i okrutnej postaci oraz dylematy etyczne, zawsze aktualne, nie tylko w naszym społeczeństwie, ale też we wszystkich miejscach na świecie, gdzie ostracyzm staje się sportem narodowym i bawi zarówno masy, jak i wyższe sfery.

Hejter jest również filmem wyważonym pod względem podejmowanego dyskursu. Oczywiście dotyka wszelkich skrajności, również politycznych, ale tak naprawdę nie opowiada się po żadnej ze stron, co jest zdecydowanie jego ogromną zaletą i cechą niezwykle rzadką. Mówi o nienawiści międzyklasowej, o zawiści oraz o traumie, którą spowodować może w nas każde zdarzenie i każdy człowiek, a także o tym, jak zepsute ziarno może wzrosnąć nawet na niezbyt podatnym gruncie, jeśli tylko zostanie celnie rzucone.

Podsumowując – idźcie! Zdecydowanie warto. Mam nadzieję, że będziecie mieli po tym filmie takiego samego kaca jak ja.

Polowanie

Tu mamy do czynienia z czymś zdecydowanie innym. To czarna komedia osadzona we współczesnym, ale też nieco absurdalnym świecie. Widz zostaje wrzucony w środek sytuacji kojarzącej się z teoriami spiskowymi o loży masońskiej oraz współcześnie praktykowanych eksperymentach na ludziach, prowadzonych przez bogaczy na tak zwanej biedocie, ciemnocie i patologii. Czy faktycznie?

Film ten mówi tak naprawdę o problemie dotyczącym nas wszystkich – o dzieleniu społeczeństwa na kategorie, o nienawiści, którą budzi inność, oraz temacie, który dosyć rzadko pojawia się obecnie w dyskursie publicznym, czyli o pogardzie, jaką osoby wykształcone mogą żywić do tzw. prymitywów umysłowych. Częściej w kinematografii obserwujemy narrację odwróconą o 180 stopni, pokazującą jedynie ludzi niewykształconych jako prymitywnych i żądnych krwi. Klimat Polowania bardzo przypominałby The Purge, gdyby nie czarny humor dopełniający całość. Ten natomiast wprowadza film na wyżyny i stanowi pożywkę dla takich creepów jak ja, dla których zwykłe poczucie humoru bywa zbyt nudne.

Mamy zatem oczywiście mnóstwo drastycznych scen przedstawionych w sposób tak groteskowy, że jedyną reakcją zbliżoną do strachu może być wypowiedziane na głos „fuj”. Mamy kilku bohaterów, na których polują przedstawiciele warstwy zamożnej, jednakże wśród nich wyróżnia się Snowball grana przez Betty Gilpin. Świetna kreacja aktorska, zdecydowany majstersztyk wśród najbardziej creepowych postaci, jakie ostatnio widziałam na dużym ekranie.

Jeśli lubicie czarny humor, nie radzę tego filmu omijać.

Coś się kończy, coś się zaczyna

Tu wkraczamy na grząski grunt tak zwanej komedii romantycznej. Tak przynajmniej mi się wydawało, kiedy rezerwowałam bilety na seans. W końcu w obsadzie znalazł się niesławny Jamie Dornan – gwiazda 50 twarzy Greya. Już samo to brzmi kiepsko. Nastawiona byłam zatem na trochę bezwstydnej rozrywki i sporą dawkę żenady. Okazało się, że zamiast kiepskiej komedii dostałam zrealizowany w bardzo ciekawy sposób, dobry dramat na temat poszukiwania własnej drogi w świecie.

Głowna postać grana przez Shailene Woodley okazała się zagubioną kobietą, która po przebytej traumie, w poszukiwaniu spokoju psychicznego, postanawia zrezygnować na jakiś czas z randek i alkoholu. Brzmi strasznie tandetnie, prawda? Nic bardziej mylnego. Sam motyw podano w niezwykle ciekawy sposób, a droga dochodzenia głównej bohaterki do różnego rodzaju przemyśleń poznaczona jest wieloma pomyłkami w osądzie oraz błędnymi decyzjami. Lecz czy na pewno błędnymi? Na to pytanie niestety czy stety każdy widz odpowie sobie inaczej i sam będzie musiał zdecydować. Mnie film zostawił z jednym podstawowym tematem do rozkmin – czy czasami nie lepiej zaufać losowi niż całe życie się z nim zmagać, walczyć z własnymi słabościami czy też tym, co sprawia nam radość, jako wyrazami naszej bezsilności wobec swojej natury?

Oprócz dobrze zrealizowanej fabuły mamy tu również po prostu bardzo ciekawie nakręcony film z pięknymi klatkami, zbliżeniami i zdjęciami. Wy też uważacie, że warto?

Jak być dobrą żoną?

Kolejne zaskoczenie przebrane za lekką francuską komedię. W roli głównej Juliette Binoche, co tak naprawdę było jedynym czynnikiem, który zdecydował, że wybrałam się do kina. Dostałam, przedstawioną w uroczy i stereotypowo francuski sposób, historię jednej ze szkół dla przyszłych gospodyń domowych i żon, tak popularnych przed rewolucją seksualną szalejącą we Francji i w całym świecie zachodnim. Film obejmuje działanie placówki na przełomie lat 1967 i 1968.

Nasza bohaterka, początkowo konserwatywna pani domu, traci męża i mierzy się z okrutną rzeczywistością, w której musi zacząć sama płacić rachunki oraz prowadzić samochód. Wcześniej jedynie nauczycielka i twarz szkoły dla panien, teraz dyrektorka pełną gębą. Sytuacja ta niemalże w pełni ją emancypuje i sprawia, że z kobiety noszącej spódnicę stała się wojującą i jednocześnie piękną dziewczyną w spodniach w stylu Coco Chanel. Na pozór proste przesłanie, ale ukazujące problemy, z jakimi borykały się kobiety w tamtych czasach.

Film podejmuje nie tylko zagadnienia związane z rozterkami kobiet, które całe swoje życie poświęciły mężowi i dzieciom, ale mówi również o kobietach, które straciły własne życie i aspiracje, ponieważ były wykorzystywane przez mężczyzn na tysiące innych sposobów, o kobietach, które nie mając wyboru, za kogo wyjdą, wolały pożegnanie się z tym światem niż zostanie bezwolną lalką w rękach starszego o 20 lat męża. Film mówi również o kobietach homoseksualnych tamtych czasów, o kwestiach dziedziczenia przez kobiety, o ich zawiedzionych nadziejach, frustracjach i zmęczeniu życiem na pokaz i na pozór szczęśliwym.

Mimo podejmowanych ciężkich tematów Jak być dobrą żoną jest filmem niezwykle pozytywnym, a ponadto ma potencjał edukacyjny. Poczucie humoru nadaje mu sporą dawkę lekkości. Urocza rola Juliette Binoche, jej temperament i charakter dodają całości blasku i wdzięku.

W najbardziej znaczącej scenie nauczycielka wpaja uczennicom zasady bycia dobrą żoną, wśród których są punkty oznaczające niemalże całkowite poddanie się woli mężczyzny. Reguły te znajdują swoją feministyczną wersję pod koniec filmu i nadają mu wydźwięk nieoczywisty na samym początku.

Zdecydowanie warto zobaczyć tę produkcję. Zawsze jestem zachwycona, kiedy dostanę coś tak dobrze zrealizowanego i wartościowego jednocześnie, a podjęty temat jest mi szczególnie bliski…

Brahms, The Boy 2

Od razu mówię, że nie widziałam pierwszej części. Na wstępie też muszę się przyznać, że horrory, w których głównym antagonistą jest dziecko lub lalka, przerażają mnie najbardziej w całej historii kina grozy. Na Brahmsa poszłam jednak z bardzo prostej przyczyny. Tego dnia mój towarzysz życia oglądał transmisję niezwykle ważnego meczu i uznałam, że nie muszę słuchać jego okrzyków przez dwie godziny. Równie dobrze mogę posłuchać, jak krzyczą inni, a że był to ostatni z pięciu filmów, które nadawały się obecnie dla mnie do obejrzenia w kinie, więc poszłam.

Oczywiście, muszę przyznać – produkcja jest bardzo standardowa, a Katie Holmes nigdy wybitną aktorką nie była, jednakże jak każdy film tego typu ogląda się go, odliczając sekundy do kolejnego jump scare’a. Tu było ich całkiem sporo, a że ja jestem totalnym siusiumajtkiem, to bawiłam się całkiem dobrze.

Historia jak każda inna – mamy coś w rodzaju opętanej lalki oraz chłopca, który po przebytej traumie zaprzyjaźnia się ze swoją nową zabawką, a zaraz po tym zaczynają dziać się straszne rzeczy. Nic specjalnego, a jednak zdecydowanie się bałam i oglądało mi się ten film dobrze. Na pewno nie było to tak groteskowe jak ostatnie horrory przed lockdownem, typu Zakonnica. A to wystarczający powód, by dla odmiany wyjść z domu i wbić na seans.

A Wy macie dla nas jakieś polecajki?

Małe kobietki Louisy May Alcott to powieść o losach czterech sióstr, które pierwsze swoje kroki w dorosłość stawiają podczas wojny secesyjnej, pozbawione troski, miłości i opieki ojca, biorącego w niej udział. Każda ma swój niepowtarzalny charakter, podejście do życia. Różnią się od siebie jak ogień, woda, ziemia i powietrze. Nie przeszkadza to jednak autorce pisać o nich często tak, jakby nie miały własnych poglądów. Wina to czasów, które wymuszały na kobietach podporządkowanie się z góry ustalonym przez mężczyzn regułom? A może jednak kwestia niewielkiego talentu pisarskiego (lub fantazji)Alcott? Zapewne jest to kwestia podejścia do samej książki…

Nie zmienia to faktu, że nawet w momencie, w którym udało mi się przebrnąć przez nią w całości, doszłam do wniosku, że to książka zbyt idylliczna, zbyt naiwna. Oczywiście nie brakuje tam różnego rodzaju psikusów, złośliwości, złych uczynków czy nawet tragedii, ale… No właśnie, ale… Mimo wszystkoAmy, Beth, Meg i Jo są dziewczynkami, które nienaturalnie szybko zdają sobie sprawę z własnych błędów i nienaturalne mocno pragną być kobietami, córkami, siostrami idealnymi… Co z tego, że Alcott była zadeklarowaną feministką, wegetarianką oraz działaczką społeczną i że obdarzyła swoje bohaterki pewnymi wywrotowymi cechami? Na dzisiejsze czasy to za mało. Dlatego właśnie twierdzę, że powieść trąci myszką. Być może gdybym pochłonęła ją jako mała dziewczynka, patrzyłabym na nią tak samo, jak patrzę dziś na Anię z Zielonego Wzgórza, jednak nie miałam tego szczęścia i nie miały tego szczęścia Małe kobietki w stosunku do mnie.

Samą decyzję o przeczytaniu książki, mimo że nie spodziewałam się po niej niczego specjalnego, podjęłam ze względu na zbliżającą się premierę jej filmowej adaptacji. Z początku nawet ta informacja nie wywołała u mnie ekscytacji, jednak gdy tylko zobaczyłam zwiastun… TimotheeChalamet, Emma Watson i Saoirse Ronan w jednym filmie! Emmę Watson uwielbiam jeszcze od czasu, kiedy grała w Harrym Potterze, TimotheeChalamont skradł moje serce jako chłopiec dojrzewający do nowo odkrytej orientacji seksualnej w rewelacyjnym filmie Tamte dni, tamte noce, a Saoirse Ronandoprowadzałamnie do spazmów, jeszcze grając w Nostalgii anioła, nie mówiąc oczywiście o dalszych dokonaniach tej trójki aktorów. Rzecz jasna,reszta obsady, wśród której warto na pewno wspomnieć o Meryl Streep, również stanowi atut Małych kobietek, natomiast dla mnie najważniejsi byli oni. Zwiastun też zachęcał, a mimo to obawiałam się seansu. Zastanawiałam się, czy to możliwe, abym zobaczyła dobry film na podstawie czegoś, co mnie tak mocno znudziło. Na szczęście moje obawy się nie potwierdziły.

Małe kobietki w reżyserii Grety Gerwig to jedna z najpiękniejszych adaptacji klasyki, jakie widziałam, a na pewno jedna z najciekawszych w ostatnich latach. Obraz ten, tak żywy i dobitny w swoim przekazie, a jednocześnie tak delikatny, mógłby być moją codzienną odskocznią od rzeczywistości, tak jak kiedyś była nią adaptacja Rozważnej i romantycznej z Emmą Thompson i Kate Winslet. O takich filmach nie wypada nawet pisać, podając suche informacje dotyczące statystyk oglądalności, gaż aktorów, trudno też skupiać się na przykład na analizie o oświetlenia.

Czasami zdarza się, że siadasz na niewygodnym fotelu w kinie, drażni cię wszystko wokół – ocierający się o ciebie wulgarnie łokieć sąsiada, mlaskanie, siorbanie i ciamkanie wywołane bardzo subtelnym sposobem spożywania śmierdzących przekąsek na całej sali;zbyt głośne i nachalne reklamy przechodzące w niekończące się pasmo zapowiedzi filmowych. Trwa to niby „tylko” 20 minut, ale ma się wrażenie, jakby wlokło się godzinami…

I wtedy zdarza się coś niesamowitego! Świat wokół przestaje istnieć, bo na ekranie zaczynają się dziać cuda… Takie właśnie były dla mnie Małe kobietki. Seans okazał się prawdziwą ucztą – dla oczu, dla uszu, dla wszystkich zmysłów, które pobudzał. Razem z bohaterkami przeżywałam ich smutki, wątpliwości oraz uniesienia. Razem z Jo chciałam się buntować i na poważnie zaczęłam rozważać samotne życie po kres moich dni, aby absolutnie nikt poza mną nie mógł nawet próbować nim kierować. Razem z Amy zastanawiałam się, czy mogłabym zostać wielką malarką. Z Beth przeżywałam jej chorobę, a z Meg, na przekór temu, jakie uczucia wzbudziła we mnie Jo, marzyłam o ślubie z ukochanym mężczyzną. Płakałam, śmiałam się i oburzałam razem z postaciami na ekranie i nie boję się do tego przyznać.

Już w pierwszych minutach sala kinowa wypełniła się życiem, energią i psotami, których tak bardzo brakuje w książce. I chociaż, o dziwo, film jest bardzo wiernym odbiciem powieści, różni się od niej aż po koniuszki kinematograficznych i literackich palców. Czemu? Pewnie powinnam nazwać to po prostu wrodzonym talentem aktorów, smykałką reżyserki oraz urokowi samego planu. Pewnie to z tego powodu. Bo nie mam innego pomysłu… A Wy?

A żeby tradycji recenzenckiej stało się zadość i abyście nie zarzucili mi, że tekstjest o niczym i nie dowiedzieliście się z niego niczego, niniejszym przedstawiam recenzję w pigułce:

Tak, aktorsko film wymiata.

Tak, muzyka jest przepiękna.

Tak, scenariusz to istny majstersztyk.

Tak, przyznaję, nie wierzyłam, że z czegoś tak nudnego może powstać coś tak pięknego i jednocześnie w dalszym ciągu dorównującego prostocie książki.

Tak, film zasługuje na Oskara (Oskary).

Tak, zwariowałam na jego punkcie i pójdę do kina jeszcze raz.

Tak, długo dla Was nie pisałam i pewnie entuzjazm poniósł mnie trochę zbyt daleko, ale bardzo się cieszę, że wreszcie wracam do formy!

Tak, z czystym sumieniem mogę przyznać, że Małe kobietki nie są wcale takie małe. Małe kobietki są wielkie!

PS. A żeby nie było tak znowu cukierkowo, to powiem, że wcześniej tego samego dnia byłam na seansie Jasia i Małgosi i było do kitu…

tytuł: Małe kobietki
reżyseria: Greta Gerwig
scenariusz: Greta Gerwig
obsada: Saoirse Ronan, Emma Watson, Florence Pugh, Eliza Scanlen, Timothée Chalamet
czas trwania: 1 godz. 14 min.
data polskiej premiery: 31 stycznia 2020
gatunek: melodramat
dystrybutor: United International Pictures

Wraz z królową Arendelle, jej siostrą, chłopakiem siostry oraz sympatycznym bałwankiem i nie mniej sympatycznym reniferem udajemy się w ekspedycję na północ, aby wyjaśnić rodzinne tajemnice, przed którymi rodzice skutecznie ochronili swoje córki. Czyj głos wzywa Elsę w nieznane? Co spotkało króla i królową na morzu? Od jak dawna pradawną puszczę spowija gęsta mgła? Dlaczego gest przyjaźni wykonany przez dziadka bohaterek spotkał się z wybuchem wrogości? Kto pierwszy rzucił kamień? Kto zażegna spór? Wyruszamy w nieznane. Prawda może zaboleć.

I mimo że po ekranie hasa wesoły bałwanek (który ponownie burzy czwartą ścianę w iście kalamburycznym stylu), dorośli rozpoznają na ekranie tematy wcale niewesołe. Jest w tej opowieści kontynuacja wątku nietolerancji i lęku wobec Innego, mieszkającego za granicą – tym razem sięgająca głębiej, bolesna, bo rodzinna; jest zagadnienie męskiej wrażliwości zakopanej pod zaspami samczości, która topnieje na skutek matrymonialnego impasu; jest dekonstrukcja mitu baśniowego króla; jest mierzenie się z depresją, upadkiem po stracie najbliższej osoby; jest też – a może przede wszystkim – rozliczenie pokoleniowe w wymiarze etycznym, etnicznym i ekologicznym. Jak widzicie, podczas projekcji nie zawsze będzie miło.

Natomiast czystą przyjemnością jest patrzenie na obłędne popisy cyfrowej hydro- i pirotechniki. W pierwszym odcinku głównym tematem starań grafików i programistów był lód, śnieg oraz tkaniny. Nie zapomnimy wrażeń, które towarzyszyły obserwacji realizmu, z jakim udało się odziać ciała bohaterów i pałacowe okna; zaskoczył nas układ fałd i zmarszczek na sukniach i zasłonach. Tu mamy do czynienia z zapierającymi dech w piersiach wizualizacjami ogromnych mas wody i języków różowego ognia. Szczególnie oddanie tego pierwszego żywiołu stanowi nie byle jakie wyzwanie, o czym wspominano często chociażby przy okazji chwalonego pod tym względem Dobrego dinozaura. Warto pójść na film choćby ze względu na ten animowany spektakl sił natury. Oraz dla kolejnego gadziego słodziaka w menażerii Disneya (aż dziw, że tak mało z nim jak na razie merchandise’u, ale w końcu ciężko wygrać z Baby Yodą).

Z uwagi na nasze akademickie korzenie – ale po prawdzie to i na recenzencką rzetelność, bo w tej kwestii należy upatrywać naszych chłodnych zachwytów – nie możemy nie zwrócić uwagi na tłumaczenia piosenek, które budują przecież kręgosłup każdego disnejowskiego musicalu, wprowadzają broadwayowski rozmach. Znakomity Michał Wojnarowski, odpowiedzialny choćby za popisy w oryginalnej Mary Poppins oraz Kubusiu i przyjaciołach, zaskakująco wiernie przełożył teksty i napisał je piękną polszczyzną. Zaskakująco, ponieważ niełatwo zachować treść wers w wers, gdy równy priorytet nadajemy formie dopasowanej do choreografii ruchów warg i gestów postaci. Pamiętajmy też, że polski jest znacznie mniej obły niż angielski.

Zastąpienie słów „into the unknown” słowami „chcę uwierzyć snom” w filmowym szlagierze wzbudza jednak słuszne kontrowersje i stanowi jedynie przykład nieuniknionego, jak się zdaje, kompromisu translatorskiego (Wojnarowski potrzebował w refrenie samogłoski, a mistyka snów nie jest w opowieści bezzasadna). Podany przykład stanowi wierzchołek góry lodowej. W skali całego filmu drobne ubytki semantyczne powodują, że w polskim dubbingu klarowna jak kryształ lodu treść utworów staje się odrobinę mętna: umykają tropy i wskazówki prowadzące bohaterki do pełnej samoakceptacji. Wrażenie to utrudnia zrozumienie całokształtu subtelnej baśni… na którą i tak chętnie wybralibyśmy się ponownie, tyle że najlepiej w oryginale.

Jakkolwiek rzetelny, przekład wpłynął też na melodykę wykonań, które nie wpadają przez to w ucho do tego stopnia, co wałkowane latami przez dzieciaki (i nie tylko) hity z oryginału. Niektóre bronią się samą konwencją (wyśmienita parodia rockowych ballad miłosnych w wykonaniu Kristoffa) bądź ładunkiem emocjonalnym (poruszająca kołysanka, która stanowi zarazem kluczowy element ogólnego soundtracku i wskazówkę interpretacyjną do całości fabuły). Nie można tego jednak powiedzieć o wszystkich piosenkach, a przecież w musicalowej produkcji muzyka stanowi meritum.

W rezultacie otrzymujemy produkt całkiem przyjemny, nie najgorszy jeżeli chodzi o sequele, w przepięknym opakowaniu, ale już nie pierwszej świeżości. Czasem nie ma co przesadzać z mrożonkami. Rzadko kiedy za drugim razem smakują tak samo.

tytuł: Kraina lodu II

reżyseria: Jennifer Lee, Chris Buck

reżyser dubbingu polskiego: Wojciech Paszkowski

scenariusz: Allison Schroeder

obsada: Kristen Bell, Idina Menzel, Josh Gad, Jonathan Groff

czas trwania: 1 godz. 43 min.

data polskiej premiery: 22 listopada 2019

gatunek: przygodowy

dystrybutor: The Walt Disney Company Polska

Jeśli po projekcji poczujecie się zmęczeni melodramatycznym musicalem, ale animowany śnieg skutecznie rozbudził w Was głód muzycznych wrażeń, Roksana Jasińska spieszy z pomocą. A jeśli to śniegu Wam mało i zaostrzył Wam się apetyt na Skandynawię, warto poczytać, co ma do powiedzenia Monika Jasek, a następnie obejrzeć coś z zupełnie innej beczki solonych śledzi z wód arktycznych.

Dominują głosy, że Stephen King ze starcia z legendą własnej bestsellerowej powieści sprzed dziesięcioleci – Lśnienia – wyszedł obronną ręką. Ale aby porwać się na kontynuację dzieła mistrza kinematografii Stanleya Kubricka, który z historii Kinga o zwyczajnym szaleństwie wycisnął co najlepsze, trzeba być doprawdy samemu szaleńcem. A jednak oto jest – filmowy Doktor Sen, dość luźna adaptacja książki o tym samym tytule oraz de facto duchowo-artystyczny spadkobierca wizji reżysera Odysei kosmicznej. I o dziwo takie rozpięcie między mediami wyszło tu całkiem dobrze.

Danny Torrence, straumatyzowany przeżyciami z Hotelu Panorama, dorósł. Nauczył się radzić sobie z duchami przeszłości (tymi dosłownymi, bo z metaforycznymi już nie). Zostawił za sobą wymyślonych przyjaciół (R.I.P. Tony), wsparcie znajdując za to w alkoholu – wzorem swojego ojca. Teraz błąka się bez celu po Ameryce, aż do chwili, gdy znajduje zaciszny kąt, w którym mógłby zacząć na nowo układać swoje życie. Na miejscu znajduje także: przyjaciół, powołanie, zrozumienie. Oczywiście owa sielanka nie mogła trwać wiecznie.

Uczynienie postaci syna Jacka Torrence’a centralnym punktem sequela było chyba jedynym sensownym przepisem na jego sukces. Piętno pozostawione przez czyny rodzica, emocjonalne konsekwencje czołowego zderzenia z niepojętym – sporo jest narracyjnego potencjału w eksploracji podobnych przemian w psychice bohatera. Ewan McGregor bardzo dobrze sprawdza się w roli zagubionego życiowo mężczyzny stosującego wszelkie możliwe mechanizmy wyparcia oraz chowającego się za tarczą cynizmu. Jego kreacja wzbudza momentalną sympatię, niezależnie od tego, czy skrywa twarz pod obiwanowskim zarostem, czy też nie. To protagonista, któremu nie sposób nie kibicować.

Przesunięcie akcentów – także gatunkowych – pozwala Doktorowi Snowi lepiej zgłębić aspekt świata przedstawionego, który w części pierwszej był ledwie zarysowany. A mianowicie tytułowe „lśnienie”. Poznajemy dokładniej zasady działania tej enigmatycznej zdolności, innych użytkowników (świetna młoda Kyliegh Curran!), wprowadzone zostaje też coś w rodzaju mentalnego pałacu z Sherlocka. Gatunkowe przesunięcie w stronę fantastyki zamiast horroru (aczkolwiek ten drugi wciąż jest tutaj obecny, często w nieoczekiwanym kontekście, a w formie czystej – w ostatnim akcie opowieści) daje większe pole do popisu reżyserowi, co skutkuje szeregiem wizualnie eksperymentalnych sekwencji. Zresztą już wcześniejsza adaptacja Gry Geralda pokazała, że Mike Flanagan czuje się bardzo dobrze w świecie Kinga oraz nie stroni od obrazowych rozwiązań.

Z owego nadnaturalnego świata wywodzi się także główne zagrożenie filmu: Prawdziwy Węzeł. Nie sposób jednak nie postrzegać owej grupy quasi-wampirów jako manifestacji amerykańskich lęków przed pedofilią. Wszak wyposażono je w sztandarowy atrybut w postaci stereotypowego vana, do którego przy pomocy magicznych sztuczek zwabiane są dzieciaki. Potwornego obrazu dopełnia zwyczaj swoistego doprawiania dusz ofiar skrajnym cierpieniem oraz strachem. Za fasadą sadyzmu kryją się jednak godne pożałowania istoty, których jedynym sensem istnienia jest rozpaczliwa ucieczka przed przemijaniem. Tym sposobem główny konflikt zbudowany jest na zasadzie paraleli – oto Danny oswaja śmierć i akceptuje rzeczywistość, określoną przez niego nihilistycznie jako „jedno wielkie hospicjum na świeżym powietrzu”, podczas gdy Węzeł stara się bezskutecznie z tego zamkniętego cyklu istnienia uciec. Jak stwierdza przewodząca im Rose Kapelusz –zagrana przez Rebeccę Ferguson z niebezpiecznym wdziękiem kapitana Jacka Sparrowa z czasów, kiedy Depp jeszcze nie znudził się rolą (ileż ona musiała mieć zabawy!) – „Czego się nie robi, aby kupić czas”.

Pomimo tego, że film posiada własną wyrazistą tożsamość, zamiarem reżysera była również niemal pełna immersja w kubrickowskiej wizji. Zapożycza zatem od mistrza rozmaite audiowizualne zagrania, od minimalistycznej ścieżki muzycznej, składającej się niekiedy z samego odgłosu bicia serca, aż po techniki operatorskie (kultowe już ujęcia panoramiczne). Wiernie i pieczołowicie odtworzono wnętrza przeklętego hotelu (ach, te wzorzyste dywany!), dobrano aktorów przypominających swoje odpowiedniki z klasyka horroru, ba! wręcz nakręcono na nowo pewne wybrane sceny. Niejednokrotnie przewija się także na ekranie niezapomniane REDRUM. Znajdzie się nawet nawiązanie do tzw. kingversum! Wszystko to jednak zgrabnie zazębia się z ogólnymi leimotivami Doktora Sna, a całość unika wrażenia niezgrabnie pozszywanej imitacji. W finale zaś historia obiera inny kierunek aniżeli jej książkowy materiał, zataczając niejako pełen krąg oraz puszczając oko do czytelnika Lśnienia. Jest w tym coś niesłychanie satysfakcjonującego i być może dlatego znany ze swojej niechęci do adaptacji Kubricka Stephen King nie dość, że dał Flanaganowi zielone światło, to na dodatek z wielkim zapałem promuje film m.in. w mediach społecznościowych.

Łatwo o sukces, kiedy twórca podchodzi do swojego dzieła ze zdrową dozą realizmu i nie próbuje na siłę stworzyć nowego klasyka gatunku. Dzięki temu widz może cieszyć się zrobionym z sercem oraz zapałem kinem rozrywkowym, a ponad dwie godziny seansu nie dłużą się zupełnie. Nie wiem, jak wy, ale ja jestem za tym, żeby ten reżyser dalej ekranizował króla horroru.

P.S. Byłbym zapomniał o bodaj najsłodszym aniele śmierci pod postacią kota Azreala (w skrócie Azzie).

tytuł: Doktor Sen

reżyseria: Mike Flanagan

scenariusz: Mike Flanagan

obsada: Ewan McGregor, Rebecca Ferguson, Kyliegh Curran

czas trwania: 2 godz. 31 min.

data polskiej premiery: 15 listopada 2019

gatunek: horror

dystrybutor: Warner Bros. Entertainment Polska Sp. z o.o.

Film obejrzeliśmy dzięki współpracy z kinem Helios