O koncepcie banana
?
W hinduizmie symbolizuje znaczenie mantry neti neti: ograniczony umysł ludzki dysponujący ułomnym systemem pojęciowym nigdy nie obejmie nim Absolutu; potrafi jedynie określić, czym Absolut nie jest. Związek między bananem a mantrą powstał być może ze względu na paralelę między obieraniem owocu a docieraniem do sedna. We współczesnej ikonografii użytkowej emotikon banana rodzi konotacje seksualne i oznacza członek we wzwodzie. W obieraniu tego owocu brak subtelności dalekowschodniej filozofii.
Banan a feminizm
W 1990 roku Sarah Lucas, artystka o męskiej urodzie, zjadła banana (Eating a Banana) przed obiektywem aparatu fotograficznego. Jej postawa łączy wzorce macho i seksualnej uniżoności, czym kwestionuje stereotypową reprezentację płci. W serii zdjęć z produktami spożywczymi Lucas ośmiesza zarówno uprzedmiatawianie części ciała w mowie potocznej, jak i tradycyjnie żeńskie role w pornografii. Jeśli zastanawiacie się, czy jest lesbijką, oznacza to, że jej praca ma sens.
26 kwietnia 2019 roku prof. Jerzy Miziołek zdecydował o usunięciu z wystawy prac Natalii LL z cyklu Sztuka konsumpcyjna (1975). „To jest Muzeum Narodowe i pewna tematyka z zakresu gender nie powinna być explicite pokazywana” – tłumaczył się w rozmowie z „Gazetą Wyborczą”. Usunięcia zażądało Ministerstwo Kultury zaniepokojone „gorszeniem”, i „rozpraszaniem” dzieci i młodzieży. 6 maja Galerię Sztuki XX i XXI wieku zamknięto ze względu na całkowitą zmianę ekspozycji.
Republika bananowa
Czyli «małe, niestabilne społecznie i politycznie państwo» (za Encyklopedią PWN), najczęściej niedemokratyczne, uzależnione od eksportu jednego surowca. Jako pierwowzór należy wskazać kraje Ameryki Środkowej i Południowej sterowane przez USA. W latach 1899–1970 United Fruit Company, amerykańska firma z ciągotami neokolonialistycznymi, posiadała monopol na handel bananami i ananasami. W 1975 roku Amerykańska Komisja Papierów Wartościowych i Giełd ujawniła udzielenie przez ówcześnie już United Brands łapówki w wysokości 1 250 000 dolarów prezydentowi Hondurasu Oswaldowi Lópezowi Arellanowi. Handel akcjami firmy został wstrzymany, a prezydent usunięty z urzędu zamachem stanu. Wydarzenie to nazwano Bananagate.
Banany; 4,99 zł/kg; kraj pochodzenia: Ekwador
Osiemdziesiąt dziewięć kalorii na sto gramów produktu. Dojrzały owoc długości około 20 centymetrów zaspokaja 10% dziennego zapotrzebowania na potas, 10% – na błonnik, 20% – na witaminę B6 oraz 14% – na witaminę C. Wbrew obiegowej opinii zawartość potasu jest raczej przeciętna i lepiej sięgnąć po szpinak lub sok pomidorowy. Banany praktycznie nie dostarczają organizmowi wapnia. Całkowita zawartość tłuszczu: 0,3 grama; białka: 1,1 grama; cukrów: 23 gramy, w tym aż około jednej łyżki stołowej sacharozy.
Bananowa młodzież
Tym lekceważącym określeniem PZPR nazywała potomków wyższych działaczy partyjnych i państwowych oskarżanych o sprowokowanie Marca ’68. Młodzież, głownie studenci Uniwersytetu Warszawskiego, protestowała przeciwko odrażającej nagonce antysemickiej zwieńczonej masową ucieczką z kraju wielu Polaków poddanych represjom. W bananie jak w soczewce miał skupiać się luksus, w którym wychowano rozpasanych wichrzycieli zajadających się towarem deficytowym, a według władzy guzik wiedzących o sprawie, w której zabrali głos.
«Banan»
Dzieło sztuki koncepcyjnej autorstwa Maurizia Cattelana zatytułowane Komik (Comedian, 2019) przedstawia banana przyklejonego taśmą klejącą typu duct tape do białej ściany. Po raz pierwszy pokazano je w boksie D24 podczas prestiżowych targów sztuki Art Basel w Miami (i zostało zdjęte, gdy David Datuna zjadł wystawianego banana w ramach performance’u pod tytułem Głodny artysta [Hungry Artist, 2019]). Jeszcze w trakcie targów dwa egzemplarze Komika sprzedano za 120 tysięcy dolarów, trzeci za 150 tysięcy oraz dwie repliki autorskie za tę samą kwotę. (Podkreślę, że nie były to banany i rolka taśmy, lecz certyfikaty autentyczności zawierające dokładną instrukcję instalacji dzieła. Tylko nabywcy mają prawo przykleić banana do ściany i opatrzyć go etykietą z nazwiskiem twórcy. Mogą również udzielać odpłatnej licencji innym galeriom i muzeom).
Skórka od banana
Klasyczny chwyt komediowy, w którym bohater następuje na porzuconą na chodniku skórkę od banana i przewraca się spektakularnie ku uciesze publiczności, prawdopodobnie wywodzi się z Ameryki drugiej połowy dziewiętnastego wieku. Tak zaczynały się relacje z licznych wypadków stanowiących przepis na wyłudzenie odszkodowania od firm tramwajarskich w Nowym Jorku, Chicago i Bostonie. W każdym przypadku podobny incydent kończył się u wnioskodawcy rzekomym porażeniem kończyn dolnych.
Musa acuminata Colla
Jednoliścienna bylina korzeniąca się w glebie. Należy do rzędu imbirowców Zingiberales Griseb. wraz z nomen omen imbirem lekarskim Zingiber officinale Rosc., kardamonem malabarskim Elettaria cardamomum (L.) Maton, ostryżem długim Curcuma longa L. i strelicją królewską Strelitzia reginae Banks. Kwiaty duże, grzbieciste i blade, w naturze zapylane przez nocne ptaki i nietoperze o wyjątkowo długich językach, wydają jagody o licznych pestkach i słodkim miąższu. Partenokarpiczne odmiany hodowlane rodzą owoce jałowe. Gatunki M. acuminata i M. balbisiana pochodzą z południowo-wschodniej Azji i północnej Australii. Stamtąd banan został zawleczony przez kolonizatorów na Bliski Wschód i do Afryki, skąd w 1516 roku trafił na Karaiby i do Nowego Świata.
Banan a rasizm
W kwietniu 2014 roku podczas meczu Barcelony z Villarrealem dwudziestosześcioletni kibic Villarrealu, David Campaya Lleo, rzucił bananem w obrońcę Barcelony, Daniego Alvesa, z pochodzenia Brazylijczyka, który odpowiedział na zniewagę, podnosząc owoc, obierając go i odgryzając kęs. Królewski Hiszpański Związek Piłki Nożnej ukarał klub Lleo grzywną w wysokości 12 tysięcy euro.
Pierwszego maja 2017 roku studenci American University w Waszyngtonie zauważyli banany porozwieszane na czarnych sznurach na terenie kampusu, po tym jak przewodniczącą samorządu studenckiego została czarna kobieta. Jeden z napisów na owocach, „PRZYNĘTA NA HARAMBE”, odnosił się do goryla z Cincinnati Zoo zastrzelonego po tym, jak trzylatek wpadł do jego zagrody (sic!). Był to drugi incydent na terenie AU tamtego roku, w którym banan został użyty jako obelga.
Jeśli jesteście ciekawi, jak mieszkała bananowa młodzież i do jakich wazonów wkładała goździki, na pewno warto polecieć w temat półkotapczanem, ale o tym wie więcej Artur Baranowski.
Jeśli zaś wolicie obejrzeć dobry film podejmujący temat dyskryminacji rasowej, na przykład Green Book, polecam lekturę Sympatycznej księgi rasizmu autorstwa Magdy Pawłowskiej, a następnie wizytę na HBO GO. Lub odwrotnie.
